Zakładaniu własnego biznesu zwykle towarzyszy mieszanina podekscytowania i niepewności. Z jednej strony wreszcie pracujesz wyłącznie na swój rachunek, a z drugiej strony, inwestujesz pieniądze i czas bez gwarancji, że osiągniesz sukces. Istnieje jednak typ działalności, który pozwala pracować na swoim przy jednoczesnej redukcji ryzyka biznesowego i możliwych do popełnienia błędów. Takim sposobem prowadzenia działalności jest franczyza.
Z tego artykułu dowiesz się nie tylko czym jest franczyza, ale również jakie są jej rodzaje, ile potrzebujesz pieniędzy na start i na co warto uważać.
Zaczynajmy!
Czym jest franczyza?
Najprościej mówiąc, jest to prowadzenie działalności gospodarczej pod marką innej firmy. Istniejące już przedsiębiorstwo (franczyzodawca) udziela innemu podmiotowi (franczyzobiorcy) upoważnienia do korzystania ze swojej nazwy, logotypu, technologii, czy know-how. Oczywiście nie robi tego bezinteresownie. W zamian otrzymuje odpowiednie wynagrodzenie.
Co ważne, rozpoczynasz swoją działalność pod opieką bardziej doświadczonych partnerów. Zazwyczaj już na wstępie masz zagwarantowaną określoną grupę klientów i nie musisz budować marki od zera. Otrzymujesz od franczyzodawcy gotową wizualizację biur, placówek handlowych, itp.
Myślisz, że to rzadko występująca i skomplikowana forma działalności? Nic bardziej mylnego! Rozglądnij się w centrum swojego miasta lub w najbliższej galerii handlowej. Sklepy Żabka, Delikatesy Centrum, Carrefour Express, restauracje McDonald’s i Telepizza, sklepy z alkoholem Al. Capone, hipermarkety PSB Mrówka, salony optyczne Vision Express – wymieniać można bardzo długo. Zdecydowana większość takich punktów to właśnie franczyzy. Z raportu Polskiej Organizacji Franczyzodawców (KLIKNIJ >>)wynika, iż w Polsce dostępnych jest ponad 1200 marek franczyzowych.
Jakie są rodzaje franczyzy?
Istnieje wiele wariantów systemu franczyzowego. Różnią się one od siebie między innymi skalą wsparcia udzielanego franczyzobiorcy lub rodzajem prowadzonej przez niego działalności. Niektóre rodzaje franczyzy zarezerwowane są tylko dla osób mogących zagwarantować określony poziom nakładów inwestycyjnych na starcie.
Z praktycznego punktu widzenia najważniejszy podział franczyz to:
Franczyza handlowa (dystrybucyjna)
W tym modelu franczyzodawca zapewnia Ci dostęp do produktów i podstawowej wiedzy z zakresu ich dystrybucji. Będziesz mógł posługiwać się znakami towarowymi franczyzodawcy oraz otrzymasz dodatkową porcję know-how w zakresie szeroko pojętej sprzedaży. Mowa tu przede wszystkim o szkoleniach z zakresu obsługi klienta oraz szkoleniach personelu. Dowiesz się jak wybrać odpowiedni asortyment oraz jak należy go sprzedawać wykorzystując chociażby wiedzę i doświadczenia franczyzodawcy w zakresie wizualizacji lokalu, odpowiedniego ułożenia i oświetlenia towaru. Będziesz mieć także dostęp do szkoleń z zakresu marketingu. Mowa tu w szczególności o programach lojalnościowych i organizacji zaawansowanych akcji marketingowych. W wielu przypadkach otrzymasz możliwość korzystania z materiałów reklamowych firmy, pod skrzydłami której prowadzisz działalność. Taki model współpracy występuje często w przypadku stacji benzynowych, większych placówek handlowych, aptek, czy większych sklepów z odzieżą.
Franczyza usługowa
Jest to rodzaj franczyzy niemal identyczny jak powyżej opisana franczyza handlowa. Najważniejsza różnica jest taka, że sprzedajesz usługi, a nie produkty. Zatem od franczyzodawcy otrzymujesz dodatkowo niezbędne know-how do prowadzenia lokalu usługowego, czyli wszelkie receptury, dostęp do niezbędnego oprogramowania czy wymogi i procedury dotyczące wykonania danej usługi. Na zasadzie franczyzy usługowej funkcjonują m.in. lokale gastronomiczne, hotele, franczyzy z branży edukacyjnej, czy finansowej.
Jeśli myślisz o biznesie gastronomicznym, a szczególnie o otworzeniu własnej restauracji, koniecznie przeczytaj artykuł: Własna restauracja – przepis na sukces czy bankructwo? Lepiej będzie nie popełnić podstawowych błędów w tym biznesie.
Franczyza koncepcji działalności
Ten rodzaj franczyzy ma na celu upodobnienie Twojego biznesu niemal w 100% do franczyzodawcy. Dostajesz prawo do korzystania z najważniejszych znaków towarowych, pełne wsparcie z zakresu obsługi klienta, merchandisingu i marketingu. Merchandising w dużym uproszczeniu to ogół działań związanych głównie z wystrojem wnętrza i prezentacją produktów, które mają na celu przyciągnięcie uwagi klienta i zwiększenie sprzedaży w sklepie.
Co daje franczyza koncepcji działalności ponad powyższy standard? Otrzymasz dodatkowo szkolenia z całościowej filozofii prowadzenia biznesu przez franczyzodawcę. W takim przypadku często udostępniany jest tak zwany podręcznik operacyjny, gdzie punkt po punkcie przeczytasz, jak Twoja firma powinna funkcjonować w każdym z obszarów. Dzięki spełnieniu wszystkich standardów i wprowadzeniu odpowiednich procedur klient nie będzie w stanie odróżnić Twojej placówki franczyzowej od punktu należącego do właściciela danej marki.
Master franczyza
Zwana jest też subfranczyzą. Można ją uznać za najwyższy stopień partnerstwa franczyzobiorcy ze swoją firmą-matką. W tym modelu otrzymujesz licencję nie tylko na korzystanie z zasobów franczyzodawcy, ale również na rozwijanie sieci sprzedaży w jego imieniu na konkretnym terytorium. Może to być obszar nawet całego kraju. Będziesz mógł sprzedawać licencje innym firmom i nadzorować ich rozwój. Otrzymasz duży zakres samodzielności w podejmowaniu decyzji biznesowych. Jest to wyjaśnienie, dlaczego franczyza tego typu zarezerwowana jest wyłącznie dla dużych graczy. W tym przypadku z pozycji franczyzobiorcy otrzymujesz awans na poważnego partnera biznesowego. Możesz również rekomendować zmiany w działaniu Twojej sieci franczyzowej i wprowadzić je w życie po wcześniejszym omówieniu i akceptacji franczyzodawcy.
Zalety i wady franczyzy
Franczyza, podobnie jak każda inna działalność biznesowa, ma swoje blaski i cienie. Przed rozpoczęciem współpracy z franczyzodawcą i otworzeniem tego typu firmy, warto rozpatrzeć najważniejsze za i przeciw. Zacznę od zalet:
Zaleta 1 – franczyza zapewnia bezpieczeństwo
Dla większości osób najważniejszą zaletą franczyzy jest poczucie bezpieczeństwa podczas prowadzenia firmy. Jeśli działasz w ramach przetestowanego i sprawnie funkcjonującego biznesu, już od pierwszych dni możesz mieć grupę klientów. Chętniej skorzystają oni z produktów i usług, jeśli znają i ufają marce, którą reprezentujesz.
Zaleta 2 – dostęp do wiedzy franczyzodawcy
Kolejna zaleta to możliwość szybkiego zdobycia doświadczenia. Dzięki licznym szkoleniom otrzymujesz wiedzę o modelowym prowadzeniu biznesu. Uzyskujesz dostęp do know-how, którego zdobycie poprzez samodzielne prowadzenie działalności najprawdopodobniej zajęłoby Ci długie lata.
Zaleta 3 – franczyza minimalizuje ryzyko utopienia pieniędzy
Następna kwestia to wielkość kapitału, który musisz zainwestować. Zbudowanie dobrze rozpoznawalnej, ogólnopolskiej marki bardzo często kosztuje ciężkie pieniądze. Tu otrzymujesz ją w ramach opłaty licencyjnej. Prowadzone przez franczyzodawcę kampanie marketingowe budują wizerunek marki, co wpływa na Twoją korzyść. Sieć franczyzowa może mieć także lepszą pozycję negocjacyjną w kontaktach z kontrahentami. To przekłada się na niższe ceny usług i zakupów.
Zaleta 4 – bieżące wsparcie specjalistów
Istotne jest wsparcie chociażby przy doborze asortymentu i kształtowaniu polityki cenowej. W centrali dużych firm najczęściej pracują całe zespoły analityków i specjalistów od marketingu. Na bieżąco śledzą aktualne trendy i zmiany na rynku, a następnie rekomendują określone działania w skali danego województwa lub całego kraju. To pozwala być o krok przed konkurencją. Bez pomocy centrali firmy nie ma możliwości uzyskania dostępu do takich opracowań.
Jakie są wady franczyzy?
Wada 1 – brak pełnej swobody działania
Trzeba wziąć pod uwagę, że w układzie franczyzowym Twoja samodzielność i pomysłowość może być mocno ograniczana. Rozwiązania przedstawiane spółce-matce nie zawsze spotkają się z akceptacją. Jest to szczególnie dotkliwe, gdy pojawią się problemy i chcesz ratować biznes nietypowymi działaniami. Franczyzodawca może kazać Ci trzymać się procedur i blokować tego typu samodzielne akcje.
Wada 2 – określony czas w umowie franczyzowej
Kolejna niedogodność to określony w umowie czas franczyzy. Niestety nigdy nie można mieć pewności, czy zostanie ona przedłużona. Biorąc pod uwagę zainwestowane środki oraz czas poświęcony na rozwój biznesu, taka niepewność jest mocno niekomfortowa. Jeśli jednak współpraca układa się pomyślnie, to nasz franczyzodawca nie powinien mieć powodu z niej rezygnować.
Wada 3 – problemy nie z Twojej winy
Na koniec warto też wspomnieć o sytuacji odwrotnej – gdy kłopoty ma franczyzodawca. Jeśli w jednym sklepie określonej marki dziennikarze znajdą zepsutą żywność i nagłośnią sprawę, to automatycznie kryzys dotyka niemal wszystkie pozostałe placówki. Jeszcze gorzej jest, gdy główna spółka ma kłopoty finansowe. Od razu przekłada się to na jej franczyzobiorców.
Franczyza – Lista przykładowych firm działających w Polsce
Wybór biznesów franczyzowych jest olbrzymi. Według szacunków POF (Polska Organizacja Franczyzodawców) można związać się umową z ponad tysiącem firm oferujących tego typu współpracę. Jedne z największych z nich to:
Przy okazji, jeśli chcesz dowiedzieć się jak powstały nazwy znanych firm i co one oznaczają, zapraszam do przeczytania artykuł Juliana (współzałożyciela tego bloga), który przeanalizował 35 nazw znanych marek.
Ile kosztuje franczyza?
Franczyzy takich firm, jak na przykład McDonald’s wiążą się z dużymi inwestycjami (o tym za chwilę). Jednak w przypadku wielu franczyz wystarczy nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Takie środki wystarczą, by zacząć działać choćby w sektorze finansowym. Jedna z największych w Polsce sieci agencji płatniczych Monetia, jako opłatę startową wymaga zaledwie 650 zł. Jednocześnie do tego należy doliczyć takie koszty, jak wybudowanie boksu kasowego, zakup sprzętu IT, zamontowanie sejfu czy kupno materiałów biurowych.
Opłata startowa w sieci pizzerii Fresh Pizza wynosi 5000 zł. Do tego należy posiadać (na własność lub wynajęty) odpowiedniej wielkości lokal przystosowany do działalności gastronomicznej. Jego wyposażenie wyniesie między 20 000 zł a 70 000 zł.
Ciekawym pomysłem na biznes jest otwarcie pralni. Taką franczyzę oferuje na przykład firma 5aSec. To dynamicznie rozwijająca się sieć mająca już ponad 130 punktów w Polsce, w tym 15 franczyzowych. Opłata wstępna to 10 000 zł. Do tego franczyzobiorca musi zainwestować w wyposażenie lokalu (najlepiej zlokalizowanego w dużym centrum handlowym) oraz w urządzenia pralnicze wg wytycznych EBS (European Best Services). Maszyny te wiążą się z inwestycją około 250 000 zł.
Gdzie znaleźć informacje o kosztach poszczególnych franczyz?
Rozstrzał inwestycji pomiędzy różnymi franczyzami jest bardzo duży. Franczyzodawcy próbują przykuć uwagę potencjalnych partnerów niską opłatą startową. Owszem, często opłaty startowe za samą licencję franczyzy są niskie, natomiast musisz wziąć również pod uwagę np. wyposażenie lokalu zgodnie z wytycznymi franczyzodawcy, czy kaucję gwarancyjną, której wymagają niektórzy franczyzodawcy.
Jeśli chcesz sprawdzić jakie są koszty związane z rozpoczęciem poszczególnych franczyz, zapraszam do skorzystania z katalogu franczyz, który znajdziesz TUTAJ >> W tym katalogu możesz prześledzić, ile i na co będziesz potrzebować pieniędzy na start u konkretnych franczyzodawców. Firmy posiadające system franczyzowy najważniejsze dane publikują również na swoich stronach internetowych.
Franczyza McDonald’s – jak wygląda w praktyce
McDonald’s to dla wielu osób modelowy przykład franczyzy. Na początek należy wiedzieć, że McDonald’s samodzielnie wyszukuje lokalizacje pod swoje restauracje i stawia lub dzierżawi budynek. Franczyzobiorca jest jedynie operatorem restauracji. Dzieje się tak dlatego, iż McDonald’s tak naprawdę głównie zarabia na czynszach z nieruchomości, a nie na hamburgerach. Na hamburgerach zarabiają franczyzobiorcy.
Harry J. Sonneborn, pierwszy CEO korporacji McDonald’s, powiedział: ,,Prowadzimy działalność gospodarczą w dziedzinie nieruchomości. Jedynym powodem, dla którego sprzedajemy hamburgery, jest to, że przynoszą największy dochód płatnikom czynszu.”
McDonald’s wie, jak powinna być prowadzona ich restauracja, aby przynosiła zysk. Franczyzobiorca dostaje wszystko jak na tacy. Jednocześnie nie jest łatwo zostać franczyzobiorcą tej marki. Biznes z McDonald’s rozpoczyna się od złożenia formularza aplikacyjnego wraz z CV i listem motywacyjnym. Następnie kandydata czeka spotkanie w Działami Franczyzy oraz Finansowym. Ostateczną rozmowę kwalifikacyjną odbywa się ze ścisłym kierownictwem spółki. Po tych kilku krokach nadchodzi czas intensywnego szkolenia. Sam proces rekrutacyjny trwa około 15 miesięcy, z czego 12 miesięcy to szkolenia w restauracji McDonald’s. Do tego dochodzi wiele rygorystycznych zasad.
Ile kosztuje franczyza McDonald’s
Wstępna opłata licencyjna wynosi 45 000 dolarów. Trzeba także wpłacić kaucję na zabezpieczenie przyszłych należności w kwocie 15 000 dolarów. Koszt zakupu wszystkich niezbędnych urządzeń, mebli i wyposażenia szacuje się od 3 mln złotych do 4,8 mln złotych. To pokaźna kwota, którą franczyzobiorca musi zorganizować chcąc prowadzić restaurację McDonald’s. Jednocześnie wydatki mogą w 60% pochodzić z kredytu bankowego. Co do pozostałych 40% McDonald’s wymaga, aby były to Twoje środki własne. Czyli, żeby w ogóle chcąc rozważać wejście w ten biznes potrzeba jest posiadać wolne 1,5 mln złotych. McDonald’s zastrzega, że muszą to być środki własne franczyzobiorcy, niczym nieobciążone.
Dodatkowo, aby zostać franczyzobiorcą, musisz być osobą fizyczną. Odpadają wszelkiego rodzaju podmioty prawne oraz osoby fizyczne prowadzące działalność w formie spółki. Musi to być pojedyncza osoba – nie ma możliwości podpisania umowy na przykład z małżeństwem. Nie ma też opcji wyłączności na określone terytorium.
Umowa najczęściej zawierana jest na 20 lat. Niestety nie ma żadnej gwarancji, że zostanie ona przedłużona. Istnieje możliwość, aby jeden franczyzobiorca posiadał kilka restauracji, ale wtedy na każdą z nich podpisywana jest odrębna umowa. W rzeczywistości faktycznie tak się dzieje.
W Polsce mamy około 371 restauracji franczyzowych McDonald’s, które prowadzi 69 franczyzobiorców. Uśredniając wynika, że jeden franczyzobiorca wykupił licencje na 5,3 restauracji McDonald’s. Zatem musi im się to opłacać, skoro postanowili zainwestować kolejne miliony w kolejne restauracje.
Franczyza Żabka – co warto wiedzieć przed rozpoczęciem?
Zupełnie innym biznesem jest sieć sklepów Żabka. W tej franczyzie na wkład własny potrzeba jest tylko 5000 zł. Jak wygląda franczyza w Żabce od strony praktycznej? Po złożeniu aplikacji odbędziesz dwie rozmowy kwalifikacyjne. Pierwszą ogólną i drugą na większym poziomie szczegółowości. Kandydaci, którzy pomyślnie przejdą rozmowy, muszą odbyć cykl szkoleń. Trwa ono około dwóch tygodni. Po tym czasie podpisywana jest umowa o współpracy.
Po podpisaniu umowy otrzymasz umeblowany i w pełni wyposażony sklep. Do tego opiekę logistyczną, wsparcie marketingowe oraz komplet niezbędnych szkoleń. Podobnie jak w przypadku McDonald’s franczyzobiorcą jednego sklepu może być tylko jedna osoba. Dostawy towaru realizowane są przez pięć centrów logistycznych działających na terenie całego kraju.
Ile można zarobić na franczyzie Żabki?
W tym biznesie bardzo dużą rolę odgrywa lokalizacja. Żabka jednak informuje, że wysokość marży w ich sieci jest na poziomie minimum 5%. Niestety nie ma informacji, czy jest to minimalna marża na produktach, czy już finalna marżowość całego sklepu. Zakładając nawet, że jest to marżowość całego sklepu, to przy założeniu średnich miesięcznych obrotów nawet na poziomie 100 tys. zł szybko można policzyć, że zarobienie na średnią pensję wymaga naprawdę sporego nakładu pracy.
Decydując się na współpracę z Żabką, należy też wziąć pod uwagę dynamikę w tym segmencie handlu. Otworzenie nowej placówki jest tak proste, że praktycznie z dnia na dzień w okolicy jednego sklepu mogą pojawić się dwa kolejne. Wtedy obroty spadną i biznes zupełnie przestaje się opłacać.
Dlatego przy wyborze franczyzodawcy warto samemu przeanalizować wady i zalety sposobu funkcjonowania danej sieci franczyzowej. Naszczęście ilość dostępnych konceptów franczyzowych jest tak duża, że jest w czym wybierać.
Wiele osób pisze do nas z pytaniem od czego zacząć, jaką firmę otworzyć i skąd wziąć pomysł.
Ponieważ my nigdy nie mieliśmy z tym problemu (mamy aż za dużo pomysłów i wszystkich nie zrealizujemy), postanowiliśmy stworzyć wielki spis zawierający 97 POMYSŁÓW NA BIZNES.
Są to pomysły, które spokojnie nadają się na pierwszą firmę i w większości nie wymagają dużych nakładów inwestycyjnych. Niektóre z nich sami mieliśmy przyjemność realizować, a część wisiała na naszych listach i czekała na realizację w przyszłości.
Być może Ty z któregoś skorzystasz?
Odbierz BEZPŁATNIE ebook 97 Pomysłów na Biznes klikając TUTAJ.
PS: Skutkiem ubocznym tej lektury będzie pobudzenie Twojego myślenia.
DAWID
Te artykuły mogą Cię zainteresować:
Polecam poczytać historię o prowadzeniu Żabki – łatwa do wyszukania w internecie.